Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
|
Czynnik ludzki w bezpieczeństwie pracy - Stary człowiek i może...*)
Autorzy:
prof. dr hab med. Krzysztof Kwarecki, dr Krystyna Zużewicz, Centralny Instytut Ochrony Pracy
W niektórych zawodach niezbędne jest regularne odnawianie licencji, obejmującej także certyfikat zdrowia. Takim właśnie zawodem jest zawód pilota samolotowego. W poszczególnych krajach stosowane są różne procedury badań lekarsko-lotniczych, których ogólne zasady przedstawiano w zaleceniach Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Po 40 roku życia badania te prowadzone są u pilotów zawodowych co pół roku. Zakres badań lekarskich i psychologicznych pozwala na szybkie wykrycie schorzeń niebezpiecznych dla samego pilota, jak i decydujących o bezpiecznym wykonywaniu obowiązków służbowych. Spodziewając się pogarszania stanu zdrowia pilota w miarę naturalnego procesu starzenia, nie wprowadzano limitu wieku określającego przydatność w zawodzie. Modne było (i jest) hasło, że nie wolno ograniczać praw człowieka zależnie od jego rasy, płci, wyznania, ale także i wieku.
W zagranicznej linii lotniczej pewien pilot był okazem zdrowia fizycznego i psychicznego, z łatwością i doskonałym rezultatem przechodził badania lotniczo-lekarskie, a jego lotnicze umiejętności zawodowe były równie doskonałe. Stan ten trwał od wielu lat, tylko dział kadr dziwił się - jak to jest możliwe. Pilot przekroczył dawno wiek, w którym zwyczajowo piloci przechodzili na emeryturę. Powstał delikatny, ale i poważny problem dla linii lotniczej. Mimo sprawnej i zgrabnej sylwetki ciała, rysy twarzy kapitana, kolor włosów wskazywały na zaawansowany wiek. Gdy pojawiał się on w mundurze na pokładzie, pasażerowie pytali z zainteresowaniem stewardess - kto to jest? Te z zawodowym uśmiechem informowały, że to kapitan, z którym za chwilę wystartują. U znacznej części pasażerów wywoływało to przerażenie... wielu w przyszłości miało ponoć rezygnować z usług tej linii.
Oczywiście nie tylko z powodu tu opisanego, Komisja Lotniczo-Lekarska Połączonych Władz Lotniczych Unii Europejskiej wprowadziła ograniczenia wieku czynnych zawodowo pilotów samolotów. Funkcje kapitana statku pasażerskiego, czyli pilota siedzącego na lewym fotelu w kabinie może pełnić pilot do 60 roku życia. Między 60-65 rokiem życia może być on nadal czynny zawodowo, ale tylko na prawym fotelu (II pilot) i w obecności innego pilota (jednak w wieku poniżej 60 roku życia). Pilot po 65 roku życia może dalej latać, ale już tylko w celach rekreacyjnych i sportowych (jeżeli uzyska przedłużenie licencji i certyfikatu zdrowia).
Dla mieszkańców państw poza Ameryką Północną, Europą Zachodnią i Dalekim Wschodem (praktycznie Japonią) średni czas życia ludzi szacuje się na poniżej 65 lat. W wielu krajach Afryki Centralnej czas ten skraca się do poniżej 50 lat, jako powód tak krótkiego życia upatruje się endemię AIDS, stagnację ekonomiczną i konflikty zbrojne. Kraje Europy Wschodniej i byłego Związku Radzieckiego wykazują, od momentu zmian ustrojowych, powolne wydłużanie czasu życia.
W długiej historii gatunku homo sapiens występują charakterystyczne zjawiska związane z długością życia. Prehistoryczne wykopaliska, szczątki kostne człowieka pierwotnego wskazują, że życie jego nie przekraczało 20 lat. Koniec XIX i pierwsza połowa XX wieku doprowadziły w świecie cywilizowanym do gwałtownego obniżenia wskaźników umieralności, a co za tym idzie - wydłużenia średniego czasu życia. Wybitnie zmniejszyła się liczba chorób zakaźnych i pasożytniczych, zmniejszyła się okołoporodowa umieralność kobiet oraz umieralność noworodków i niemowląt.
W drugiej połowie XX wieku pojawiło się nowe zjawisko dzielące świat dostatku, cywilizacji od świata biedy. W krajach rozwiniętych zaczęła się obniżać śmiertelność ludzi z powodu schorzeń przewlekłych, w tym co najważniejsze - chorób serca. W latach 90. zaobserwowano długo oczekiwane obniżenie umieralności powodowanej chorobami nowotworowymi. Sądzi się, że wydłużanie czasu życia ludzi w krajach rozwiniętych, to wynik lepszego zdrowia, intensywnego rozwoju badań i postępowań profilaktycznych, a nie dłuższego przebiegu niektórych chorób.
W czerwcu br. w Nature ukazał się niezwykle interesujący artykuł o prognozie co do długości życia człowieka na nadchodzący XXI wiek. Przeanalizowano dane statystyczne dotyczące czasu życia i wskaźników umieralności wśród ludności najbogatszych krajów świata, tzw. grupy G7 (USA, Kanada, Japonia, Francja, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania). W wielu z tych krajów średnia życia ludności zbliża się do 80 lat. Oficjalne szacunki rządowe wskazywały na możliwość wydłużenia czasu życia w 2050 r. do 80.45-83.50 lat. S. Tuljapurker i wsp. dokonali szczegółowych analiz matematycznych i statystycznych ostatnich 5 dekad XX w. pod względem czasu życia, umieralności ludności w krajach G7.
Oszacowane przez nich wydłużenie czasu życia mieszkańców krajów grupy G7 różniło się wyraźnie od szacunków rządowych. Różnica ta dla Wielkiej Brytanii i Niemiec była niewielka i wynosiła odpowiednio 1.3 i 1.6 roku, natomiast dla Japonii osiągnęła aż 8 lat. Dane dla poszczególnych krajów przedstawiono na rys. 1.
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: